NƯỚC TƯỚI VỚI CÂY MAI
I/ Vai trò của nước trong đời sống cây trồng: Trong tự nhiên, nếu không có nước thì không có sự sống kể cả con người, động vật , thực vật và cả những sinh vật bé nhỏ như vi khuẩn…Ai có trồng tỉa thì cũng đều biết nước đóng vai trò bậc nhất đối với cây trồng. Một cây nếu thiếu phân bón chỉ suy dinh dưỡng chứ khó có thể chết được nhưng chỉ cần khô nước tuỳ loại cây với một thời gian nào đó thì khó có thể tồn tại được. Như vậy nước ảnh hưởng chính đến sự sinh trưởng, phát triển của cây. Nước có trong đất và độ ẩm của không khí . Nếu không có nước thì cây không thể thực hiện quang hợp được. Cây hút nước và các chất dinh dưỡng để nuôi cây, nhờ đó tế bào mới có thể trao đổi chất được bình thường. Trong các loại cây từ thân mộc đến thân thảo có chứa từ 60%-90% nước trong cây.
Với kinh nghiệm vàng của ông cha ta trong việc trồng tỉa là “nhất thuỷ , nhì phân , tam cần , tứ giống” quả thật là chính xác. Như vậy , ta thấy nước đóng vai trò chính cho sự tồn tại của cây.
II /Mai hấp thụ nước thế nào?
-Nước dùng để tưới không phải là nước nguyên chất mà trong đó nó hoà tan rất nhiều, rất nhiều chất khác như các muối khoáng, chất hữu cơ, các loại vi khuẩn…mỗi một chất hoà tan đều có một nồng độ cho phép thì mới sử dụng để tưới cây được, nếu những chất nầy vượt quá thì nước ở dưới dạng ô nhiễm, tuỳ theo sự ô nhiễm nhiều ít, ô nhiễm chất gì mà có cây chịu đựng được, có cây không chịu được Sự hoà tan các chất trong nước cũng quyết định độ PH (tính acide hay bazơ) của nước.
Trồng cây ta dùng nước để tưới , nước nầy tuỳ thuộc vào điều kiện có được ở từng nơi như ở thành phố chỉ dùng nước máy (thuỷ cục), người ở đất giồng , đất gò cao thì phải dùng nước giếng , người ở đồng ruộng thì dùng nước ao hồ, nước sông tưới cây Các loại nước có những đặc điểm riêng:
- Nước mưa rất tốt cho cây trồng nhưng ta không thể dự trử nước để tưới cây cho cả năm. Tuy nhiên hiện nay các vùng gần khu công nghiệp ngay cả nước mưa cũng bị ô nhiễm nhất là nước có tính acide nhưng cũng không cao lắm.
-Nước ao hồ thường là nước mưa đọng lại , loại nước nầy có hoà tan thêm một số khoáng chất có trong đất, nước ao cũng thường có thêm một số tảo phát triển trong nước và cả số vi khuẩn mang lại mầm bệnh cho cây.
- Nước sông cũng tương tự như nước ao, tuy nhiên có thêm phù sa rất thích hợp cho cây nhưng khi sử dụng nên kiểm tra có bị nhiễm mặn hoặc có bị ô nhiễm nước thải khu công nghiệp không. Các vùng miền gần sông Tiền, sông Hậu dùng nước sông tưới rất tốt.
- Nước giếng : Nước giếng chứa rất nhiều chất khoáng không thích hợp cho cây lắm , nhất là nước giếng khoan thì độ PH không ổn định lắm, nó tăng giảm bất thường ngay trong một ngày , mùa nắng và mùa mưa có độ PH khác nhau nên khi sử dụng phải thường xuyên kiểm tra và hiện nay khu vực TP Hồ Chí Minh nhiều giếng khoan bị nhiễm mặn hoặc phèn. Trồng mai chỉ khi nào không có nguồn nước khác mới nên tưới nước giếng.
- Nước máy (nước do thủy cục cấp) an toàn về chất lượng nhưng trong nước có chứa Clor (nước Javel) để khử trùng, nếu tưới trực tiếp không tốt lắm ( lan tưới trực tiếp có lúc rễ bị hư). Nước máy phải chứa trong lu vại sau 24 giờ tưới thì tốt hơn và nếu cho thêm một ít phân hữu cơ, vỏ trái cây, lá cây…thì độ PH xuống thấp hơn rất tốt cho mai.
III/Các biện pháp sử lý nước:
Tuỳ theo điều kiện nơi ở nguồn nước đang có mà ta sử dụng để tưới cây, nếu ở TP chắc chắn phải dùng nước máy, ở ngoại thành phải dùng nước giếng và nông thôn phải dùng nước hồ ao sông ngòi để tưới cây. Các bạn trồng ít để giải trí, làm cảnh thì không khó khăn lắm chỉ cần sử lý nguồn nước để tưới là được nhưng có ý định lập một vườn mai thì việc đầu tiên là phải đánh giá lại nguồn nước đang có và trong tương lai nó thế nào rồi mới quyết định có nên lập vườn hay không.
- Nước tưới mai theo kinh nghiệm nhiều người trồng thì sử dụng tốt nhất có độ PH vào khoảng 6 đến 6,5 (chưa thấy có công trình khoa học nào nghiên cứu về vấn đề nầy) . Có thể dùng cuộn giấy PH để thử (mua ở các nơi bán hoá chất )Trong trường hợp độ PH quá cao hoặc quá thấp ta có thể dùng tác nhân hoá học để điều chỉnh cho thích hợp . Có thể ngâm thêm vỏ trái cây, lá cây, đầu tôm xương cá hay một ít phân hữu cơ để hạ độ PH , vôi bột hoặc soda (carbonat de soude ) Sulfat sắt (FeSO4) để tăng độ PH , Sau khi điều chỉnh phải thử lại cho phù hợp rồi mới sử dụng.
-Trường hợp sử dụng nước máy để tưới mai trực tiếp ta có thể chế tạo ra bộ lọc bằng than hoạt tính rất đơn giản , rẻ tiền để sử dụng trực tiếp từ nguồn nước . (Xin xem phần hướng dẫn chế tạo ống lọc trong phần cuối bài viết)
- Trong trường hợp ta không có cách nào để sử lý nước thì quan sát xem các loại cây ăn trái, kiểng khu vực ở của mình trồng dưới đất có phát triển không, nếu có thì ta sử dụng nguồn nước bị nhiễm ấy tưới “cầm hơi” cho mai trong khi chờ mưa đến nhưng các bạn chỉ được tưới với liều lượng ít và tưới dưới góc mà thôi (tuyệt đối không được tưới trên tán cây) và không được tỉa tán cây, lúc nào cũng phải giử bộ lá nhiều để giải độc cho cây.
IV/ Tưới mai:
Để tưới mai có kết quả ta thử tìm hiểu đặc tính của bộ rễ mai trước để sau đó tưới cây một cách thích hợp nhất: Mai có bộ rễ có các đặc tính như:
Rễ trụ : Rễ có hình trụ ( nhỏ dần) cắm thẳng xuống dất (còn gọi là rễ đuôi chuột), sự phát triển của rễ phụ thuộc nhiều vào môi trường sinh sống của cây.
- Nếu cây mọc trên đất gò, đất giồng có tầng nước thấp thì rễ xuống rất sâu gần đến vùng có ẩm cao thì rễ chia ra nhiều chi nhỏ (rễ con) đầu rễ con co nhiều lông hút để hút nước và chất dinh dưỡng nuôi cây. Rễ không phát triển trong tầng nước ngầm.
- Nếu trồng trên đất thịt, đất phù sa có tầng nước ngầm cao hay thường bị ẩm ướt thì rễ cái ra khỏi gốc một khoảng ngắn thì phân hoá thành nhiều rễ nhỏ phía trên tầng đất bị thường xuyên ẩm ướt.
- Rễ mai không phát triển được tại tầng đất luôn ẩm ướt, trường hợp nước ngập lên một phần bộ rễ thì một thời gian ngắn phần đó bị hư tầng lông hút .
- Nếu rễ mai bị kéo lên khỏi mặt đất , tầng lông hút của rễ bị khô và một thời gian sau cả phần lộ trên đất của rễ cũng bị hư.
- Trồng mai trong chậu , nếu chất trồng là hổn hợp tro trấu +… thì rễ cám phát triển rất nhanh , một thời gian thì rễ bít kín hết chậu nhất là ngoài thành chậu, nếu trồng bằng đất thịt, đất sét thì rễ cám phát triển ít hơn
- Rễ mai sẽ phát triển nhiều về hướng có phân bón và có ẩm cao
Từ những đặc tính ấy ta chú ý là không được để mai bị úng nước nhiều ngày. Khi trồng vùng đất thấp có nước ngập chân phải lên líp và đánh mương thoát nước. Trồng trên đất cao , mùa nắng phải be bờ quanh gốc để tưới cây.
Như vậy khi tưới mai trong chậu phải tưới như thế nào? Tưới mai tốt nhất dùng vòi sen có điều chỉnh áp lực nước được, khi tưới không nên xịt với áp lực lớn vào gốc mai một phần đất trồng bị văng ra và một số rễ nhỏ bị tổn thương. .
- Nếu mai trồng trong đất xốp đễ thoát nước như hổn hợp xơ dừa, tro trấu, phân bò… thì tưới dưới áp lực nhỏ , tưới đều khắp mặt châu liệu nước thắm đều là được. Trường hợp trồng bằng loại đất xốp nầy nước rút rất nhanh , chậu mau bị khô nên phải kiểm tra thường xuyên chậu, tháng nắng và có nhiều gió phải tưới ít nhất mỗi ngày 2 lần
- Nếu mai trồng trong đất thịt, đất phù sa hoặc các chất độn làm thông thoáng khác khi tưới nước rút chậm , khi tưới phải tưới làm hai lần, mỗi lần cách nhau ít nhất 10 phút. Lần đầu tưới cho nước ngập mặt đất trong chậu độ 1 cm, lần sau tưới với liều lượng liệu sao cho ướt hết đất trong chậu là được
- Nếu đất trồng là đất sét, phù sa không có độn thêm chất làm thông thoáng thì cũng phải tưới 2 lần , lần đầu tưới ngập tới miệng chậu, khi nước trong chậu rút hết tưới lại lần nữa
Làm cách nào biết nước tưới đủ . Chỉ cần quan sát vị trí lổ thoát nước của chậu. Sau khi tươi xong nếu không thấy nước thoát ra là biết ta tưới chưa đủ nước. Nếu một ít nước thoát ra là tưới đủ nước và nước ra quá nhiều là nước bị dư. Ta cũng coi chừng trường hợp khối đất trồng bị nén cứng , khi tưới đất theo thành chậu thoát hết ra ngoài làm cây bị thiếu nước.
Thời gian tưới nước: Chỉ tưới cây khi mặt đất trong chậu bị khô
- Mùa nắng nóng : tưới sáng sớm trước 9 giờ, chiều tưới từ 4 giờ và trước 5 giờ. Lúc nhiệt độ cao không nên tưới vào buổi trưa có thể làm cây bị tổn thương
- Mùa lạnh nên tưới vào khoảng 2giờ đến 3 giờ chiều
-Khu vực có không khí khô ở miền Trung (Từ Phan Rang trở ra) khi tưới nên tưới trùm lên tán lá để giảm nhiệt độ, làm tăng độ ẩm trong không khí và rửa sạch bụi trên lá tạo điều kiện cho sự quang hợp tốt hơn
- Tưới nước nhiều trong thời kỳ sinh trưởng mạnh.
- Khi hoa nở nên tưới ít , nếu tưới nhiều quá hoa sẽ dễ rụng
- Không tưới qua nhiều làm nước thoát ra khỏi chậu mang theo cả phân bón rất lãng phí..
- Kiểm tra thường xuyên lổ thoát nước của chậu, lổ bị bít phải thông ngay
Chú ý: Nếu chậu luôn ẩm ướt do mưa dầm hoặc người trồng tưới liên tục qua nhiều nước, rễ không thông thoáng làm ức chế hô hấp của rễ, một số vi khuẩn yếm khí phát triển thì một phần lớn lông hút của rễ bị hư, cây không hấp thu được nước và chất dinh dưỡng được bao nhiêu , cây không phát triển nữa (cũng không chết nếu bộ rễ không hư hết), Trường hợp nầy gọi là “hạn sinh học” người trồng mai không được bón phân nữa có thể làm chết cây. Phải giảm nước tưới trong chậu , dùng cây nhọn xâm nhiều lỗ cho đất được thông thoáng, phun phân bón lá và chờ cây hồi sức lại ..Khi thuận lợi thì thay đất trồng cho cây.
V/ Bài học kinh nghiệm của bản thân:
Một bài học mà tôi không bao giờ quên được xin trình bày ra để các bạn rút kinh nghiệm :
Khu nhà tôi ở trên đất Giồng cao, chỉ cần đào từ 5 dm đến 10 dm thì gặp lớp đá ong non, trước đây sử dụng nước giếng đào để ăn uống, tưới cây rất tốt. Sau đó lại co một giếng khoan , lúc đầu nước có phèn nhiều hơn giếng đào nhưng sử dụng một thời gian thì nước tốt không thua nước giếng đào. Nước sinh hoạt, tưới cây đều sử dụng giếng khoan nầy. Cây phát triển tốt lắm nhưng được vài năm thì thấy cây hình như bị bệnh, một số đọt non mới ra bị quéo lại, cây tỉa tán , cắt cành phát triển lại rất yếu, tôi cứ nghĩ nó bị bệnh nên phun thuốc cây vẫn như thế, mỗi ngày một tệ hơn. Sau Tết cách đây hơn hai năm tôi tỉa tán lá một số cây, cắt ngắn để tạo dáng lại một số cây khác và cũng dùng nước ấy tưới , hơn hai tháng sau thì những cây tỉa tán phát triển rất yếu hoặc chết từng cành , còn những cây cắt ngắn tạo dáng lại thì chết gần hết , cứ ngỡ là mai bị bệnh lại phun thuốc rồi lại phun thuốc diễn biến càng xâu hơn…May thay trời mưa liên tiếp nhiều đám,một số mai chưa chết lại bung tược non… từ đó tôi mới “ngộ” ra rằng thủ phạm chính làm mai chết chính là nước giếng mà tôi đã dùng để tưới mai. Nước giếng đã nhiễm phèn , mặn hay chất gì đó….mà tôi không để ý. Cuối cùng thì tôi mất hơn 20 cây và một số cây khác bị èo uột , mất sức mà tôi dưỡng hơn hai năm nay vẫn chưa phục hồi được như trước đó. Tôi hiện đang sử dụng nước máy để tưới từ lúc ấy và sử dụng bộ lọc tự chế , kết quả rất khả quan . Xin được phép phổ biến để các bạn tham khảo
BỘ LỌC NƯỚC MÁY
Dụng cụ gồm có : 1 ống nhựa 90 mm , 2 đầu 90 mm ra 27 mm. 2 kg than hoạt tính, Xin hoặc mua một ít đá san hô loại vụn nhỏ ( không nhỏ hơn đầu ngón tay út) khi chế tác đá cảnh loại ra , Một ít vải mùng tuynh cũ. Cách chế như sau:
Dùng 2 lớp vải mùng gói than hoạt tính ( hay may thành cái túi rồi để than hoạt tính vào) đưa vào ống nhựa, Làm như vậy tương tự cho đá san hô đặt vào đầu kia. Dán 2 đầu ống lại sao cho than hoạt tính và đá san hô vừa kín ống. Bên đầu chứa than cho nước vào, lấy nước ra từ đầu đá san hô qua ống nhựa đến bộ phận vòi sen có van điều chỉnh áp lực. Khi tưới ta chỉnh áp lực để nước ra vừa phải, toàn bộ mùi Clor sẽ không còn nữa. Ta sử dụng cho đến khi nào mà chỉnh nước ra ít mà có mùi Clor thì lúc ấy ta chỉ cần thay than hoạt tính. Bộ lọc như vậy chưa đến 50 ngàn đồng. Than hoạt tính có thể mua ở chơ Kim Biên giá từ 7 ngàn đồng đến 10 ngàn đồng một ký (loại chế biến từ gáo dừa ở Bến Tre), nếu dùng than hoạt tính như than đá nhập từ nước ngoài thì hơi mắc.
Cũng có thể làm bộ lọc để lọc nước giếng có phèn, hoặc nhiễm chất hữu cơ (ít thôi) cần phải mua thêm một số hạt nhựa trao đổi ion có bán tại các cửa hàng bán bộ phận lọc nước (đặt ở giữa than và đá)
Tất cả các điều tôi trình bày trên đều xuất phát từ kinh nghiệm lao động thực tế, có tham khảo một số ý kiến của một số tác giả có sách nói về mai , một số bạn bè có kinh nghiệm trồng mai , tất cả tôi đều kiểm nghiệm lại trên những cây mai của mình. Chắc chắn còn nhiều thiếu sót, còn nhiều chủ quan. Rất mong và rất mong các bạn góp ý thêm cho hoàn chỉnh hơn. Xin cám ơn các bạn nhiều.
****************************
SÂU BỆNH & THUỐC BẢO VỆ THỰC VẬT VỚI CÂY MAI I. SÂU BỆNH CỦA MAI: 1/ Mai ngoài thiên nhiên: Nếu quan sát một cây mai ngoài thiên nhiên ta thấy nó rất ít bị sâu bệnh. Sau khi trổ hoa mấy ngày Tết thì gặp trời nắng, đất hãy còn ẩm nhiều nên mai vẫn phát triển lá và nuôi cho hạt già đi để duy trì nòi giống. . Qua tháng hai, tháng ba trời nắng nhiều, đất khô cây có thể rụng bớt lá để giảm thoát hơi nước và đứng chờ … những cơn mưa vào cuối tháng ba đầu tháng tư. Cây lại phát triển xanh tươi. Trong tự nhiên mai sống trên đất có hệ thống rễ trụ cắm sâu vào lòng đất hút chất dinh dưỡng tự nhiên một cách cân đối. Sâu rầy, nấm bệnh cũng có nhưng sức đề kháng cao nên không thấy cây nào bị chết cả, các loại rong rêu bám vào cây mùa mưa năm trước gặp trời nắng khô cũng bong tróc ra khỏi cây…
2/ Mai vườn, mai chậu vì sao dễ bị sâu bệnh ? a- Mai trồng dưới dạng vườn thường trồng dày đặc và cùng loại nên: + Sự dày đặc làm cho không khí trong vườn không thông thoáng , độ ẩm cao.
+ Cây cùng loại, nên bệnh rất dễ lây lan từ cây nầy qua cây khác rất nhanh.
b - Mai phát triển dựa vào phân bón: + Phân hữu cơ cân đối được các nguyên tố đa lượng, trung lượng, vi lượng nhưng bao giờ cũng mang theo một ít mầm bệnh cho cây.
+ Phân vô cơ có tác dụng nhanh nhưng không đủ các nguyên tố cần thiết cho sự phát triển của cây.
+ Nước tưới không đúng với nhu cầu sinh lý của cây
c - Sự thúc ép của con người với cây mai quá lớn + Lúc nào mai cũng có thể được phun thuốc kích thích, phân bón lá, thuốc sâu rầy làm xáo trộn các đặc tính sinh lý của mai, từ đó tính đề kháng với sâu bệnh của mai giảm dần , mai có thể nhận các bệnh do môi trường mang tới.
+ Tỉa cành, tạo dáng cho cây thì bao nhiêu chất dinh dưỡng của cây bị mất, Sự tạo dáng, thế làm các mạch nhựa bị uốn cong cản trở đường dẫn nhựa.
3/ Các loại sâu bệnh thường gặp ở cây mai :
Có thể tạm chia ra làm ba loại chính : Sâu và bọ hút chích (côn trùng) – Nấm bệnh (vi khuẩn) và do người trồng gây ra
A/ Sâu và bọ hút – chích: Mai thường bị các loại sâu tấn công như: sâu tơ, sâu nái và sâu đục thân….:
- Sâu là một đối tượng có hại cho cây mai nhất là trong giai đoạn mai ra lá non, đọt non, nó làm gián đoạn cho sự phát triển thân và cành của mai. Trên cây mai thường có thể có nhiều loại nhưng thông thường thì có loại sâu tơ có màu xanh nhạt , trên lưng có sọc theo chiều dọc, đầu màu đen , chúng nhả tơ quấn lấy các lá non và ăn cho đến lúc hết lá trên đọt. Trong trường hợp nầy , nếu ít thì ta nhanh tay lặt bỏ các ngọn bị sâu hoặc bắt sâu , nếu nhiều thì phải phun thuốc diệt sâu, nếu để chậm thì cây sẽ bị xơ xác và Tết hoa không còn đẹp. Loại sâu nầy rất dễ trị vì nó không trốn như các loại côn trùng khác . Trị sâu có thể phun các loại thuốc thông thường có hoạt chất Abamectin , Cypermethrin.
-Ngoài loại sâu tơ ta cũng thường gặp nhiều loại sâu khác nhất là sâu nái, loại nầy lớn hơn sâu tơ rất nhiều, nó có màu khó phân biệt với lá mai non khi còn nhỏ, lớn lên thường đổi qua màu nâu. Ta cũng có thể dùng các loại thuốc thông thường để trừ loại sâu nầy .
-Sâu đục thân: Đó là lọai sâu do bướm đẻ trứng bên ngòai cây, sau khi nở thì sâu khóet lỗ ở thân và chui vào bên trong sống với thức ăn là ruột cây, nhựa cây. Chất bổ dưỡng cho cây đã bị sâu “sơi” hết nên nhánh cây đó bị suy dinh dưỡng và nặng hơn sẽ bị khô héo đi. Khi thấy nhánh héo ta tìm sẽ thấy một hai lỗ nhỏ trên nhánh, bẻ ra thì bên trong một phần bị trống và có cả thủ phạm rất “mượt mà” ở trong đó nữa. Nếu không phải là nhánh nhỏ mà thân chính thì cây rất dễ bị chết luôn. Kinh nghiệm cho thấy, cây nào bón nhiều phân hữu cơ nhất là bánh dầu thì rất dễ bị sâu đục thân hơn. Ta nên chú ý khi thấy tự nhiên trên thân cây nhảy ra một tược non thì nên xem bên trên nó có hiện tượng sâu đục thân không !? Sâu đục thân cũng rất dễ trị, chỉ cần dùng thuốc lưu dẫn Basudin chôn sâu dưới đất một ít thì ngừa hoặc trị được sâu đục thân. Khi bón phân bánh dầu thường kèm thêm một ít Basudin thì rất an tòan vì khi bánh dầu phân hủy không bị côn trùng, trùn đất ăn và sâu đục thân cũng rất ít xuất hiện. Sâu đục thân có thể làm chết cả cây mai và nguy hiễm nhất đối với những cây mai đã tạo được dáng thế hòan chỉnh. Chỉ cần sâu đục thân “thanh toán” đi một cành thì làm sai đi bố cục của cây, cây không còn giá trị nữa. Không dễ dàng gì ta tạo được cành mới tương xứng với cành bị sâu. Chú ý nhiều nhất trong giai đoạn cuối mùa mưa , đầu mùa nắng.
-Rầy bông: loại rầy nầy rất khó trừ và nguy hiễm nếu để chúng tràn ngập thì có thể làm cho cây chết. Lúc đầu chỉ một ít bám vào đọt non hút nhựa, sau một thời gian ngắn, chúng phát triển rất nhanh với số lượng lớn và bám đầy cây mai nhất là ở các đọt non. Để phòng trừ loại rầy bông khi thấy đọt non nào bị rầy bu, bám thì phải cắt ngay đọt đó đem ra xa rồi đốt cháy. Xịt thuốc trên diện rộng, 3 ngày sau xịt lần 2 và 5 ngày sau thì xịt lần ba mới mong tiêu diệt chúng được. Ngoài rầy bông ra mai còn có cả rầy đen nữa loại nầy khi chúng tấn công mai thì trên lá xuất hiện nhiều muội đen là giảm đi sư quang hợp của cây
Để phòng ngừa sâu rầy thì mỗi năm nên xịt thuốc ngừa từ 3 đến 4 lần trên diện rộng và nhất là trong giai đoạn mưa dầm, trời u ám. Các loại hoạt chất: Dimethoate ,Azadirachtin có khả năng trị được các loại rầy
-Bọ trĩ (còn gọi rầy lửa ) Đây là loại côn trùng rất nhỏ rất khó thấy (không quá 1mm)chúng di chuyển nhanh, vì ban ngày chúng thường ẩn núp trong vỏ cây, gốc cây và ngay cả dưới đất . Chúng thường xuất hiện khi mai ra đọt non , di chuyển từ cây nầy qua cây khác và đẻ trứng vào đọt cây, vài ngày sau trứng nở ra bù lạch ấu trùng. Cả con lớn và con ấu trùng đều chích hút nhựa trên lá non, tạo ra những vết trắng nhỏ li ti, những lá nầy mất dần chất dinh dưỡng , không phát triển bình thường được, mép lá uốn cong lên (quéo lá), lá bị khô cứng , cây sẽ bị mất sức rất nhiều. Bọ trĩ thường phát triển mạnh sau Tết (mùa nắng nhiều) và giảm dần trong mùa mưa.
Để phòng và trị bọ trĩ ta có thể : -Tưới nước bằng vòi xịt mạnh trên tán cây đề làm giảm đi mật độ bù lạch trên cây (có làm thử một số bọ trĩ bị rơi mất nhưng không biết được chúng có chết không hay trở lại cây).
-Phun thuốc đặc trị loại hút chích có hoạt chất như Imidaclorid , Fipronil Abamectin , thuốc pha đúng sự chỉ dẫn của nhà sản xuất. Cũng xin lưu ý thêm là loại nầy rất dễ quen (lờn) thuốc, khi phun vài ba lần một loại thuốc nào thì nên đổi phun các loại thuốc khác, nếu tiếp tục phun một loại thì không còn tác dụng nữa (xin xem lại trong phần thuốc BVTV)
-Nhện đỏ: Nhện đỏ có tên khoa học là Tetranychus sp, chúng rất nhỏ (<1mm) nhưng gây hại rất nhiều cho các loại rau màu, hoa kiểng. Nhện có hình bầu dục , có 8 chân, khi mới nở có màu xanh nhạt, lớn lên chúng chuyển dần sang màu vàng, hồng rồi đỏ. Nhện đỏ phát triển và phá hoại nhiều nhất trong mùa mưa (cao điểm tháng 8 âm lịch)và cả con lớn và con non thường bu bám chích hút trên bề mặt lá, cạp biểu bì của lá nhất là lá bước vào giai đoạn trưởng thành trở đi . Lá bị nhện đỏ chích hút bị lấm tấm như bụi cám, sau đó chuyển sang màu xanh đen và nâu hơi đậm và đôi khi lá có thể phồng lên như bánh tráng. Nhện đỏ gây hại làm lá giảm sự quang hợp , lá già nhanh có thể bị rụng sớm làm hoa nở sớn hoặc ảnh hưởng rất lớn cho việc tạo hoa trong dịp Tết
Để phòng ngừa nhện đỏ ta nên tạo thông thoáng trong vườn, tránh đặt chậu qua gần nhau, tỉa những cành chen chúc trong tán cây. Quan sát lá mai hàng ngày, vì nhện đỏ chỉ phá hoại là trong giai đoạn trưởng thành đến lúc già, nếu thấy lá có hiện tượng như có bột cám trên mặt thì đã bị nhện đỏ phá hoại rồi, hoặc dùng kính lúp quan sát trên mặt lá, dưới dạ lá sẽ phát hiện được nhện đỏ. Ngoài ra ta cũng có thể ép 2 tờ giấy trắng vào hai bên mặt lá rồi vuốt nhẹ, nếu thấy trên giấy có những chấm vàng, hồng ,xanh xuất hiện thì chắc chắn cây đã bị nhện đỏ tấn công.
Để trị nhện đỏ phải dùng thuốc đặc trị có các hoạt chất như :
- Fenpyroximate , Piradaben , Hexythiazox, Fipronil, Difocol ( loại nầy độc nên hạn chế sử dụng)
Nhện đỏ cũng dễ kháng thuốc như bọ trĩ , vì thế không nên xịt cùng một loại thuốc quá nhiều lầøn
-Bọ xít: Bọ xít có tên khoa học là Helopeltis theivora . Bó xít có mùi hôi khi tiếp xúc với nó . Bọ xit thường đẻ trứng ở hai nhánh giao nhau , chúng gây hại bằng cách chích vào cành non của cây tạo thành những vết u sần sùi, nếu nặng hơn có thể làm chết cành hoặc cả cây. Bọ xít có 2 loại , một loại màu xám đen và một loại khác màu hơi xanh, chân dài hơn. Có thể dùng các loại thuốc có các hoạt chất như Methidathion , Dimethoate hoặc các loại thuốc trừ sâu khác cũng có thể diệt được chúng
- Bọ cánh tơ: (có tài liệu còn gọi bọ cánh tơ là bù lạch , lại có vài tài liệu khác gọi bọ trĩ là bù lạch hay bò lạch)
Chúng cũng giống như bọ trĩ thường chích hút trên lá non. Khi bọ cánh tơ chích thì triệu chứng thường thấy là dưới mặt lá non có hai vệt màu xám song song với gân chính, đọt non bị chích thường sần sùi, cứng và dòn, hai mép lá và chóp lá cong lên và có thể bị rụng . Bọ cánh tơ sống chủ yếu ở đọt non, ít di chuyển, gây hại nhiều nhất là mùa khô và giảm dân vào mùa mưa.
Phòng trừ bọ cánh tơ bằng cách tưới ướt lá và bề mặt đất để diệt ấu trùng của chúng. Cắt tỉa đọt non để hạn chế thức ăn của chúng và phun thuốc diệt chúng cùng loại với bọ trỉ
-Các loại rệp : Trên cây mai có thể có nhiều loại rệp bám nhiều nhất là loại rệp sáp. Loại nầy có tên khoa học là Dysmiccocus sp . Rệp có lớp phấn (dạng lông tơ) bao quanh mình , nên khi phun thuốc không có tác dụng nhiều. Thông thường cây nào có rệp sáp thì có hiện tượng kèm theo là kiến lữa (không phải kiếng vàng), chính loại kiến nầy tha rệp lên cây để rệp hút nhựa và tiết ra chất mật ngọt cho kiến ăn , kèm theo còn có thể có mụi đen bám trên lá cây và cả lớp keo dính nữa.
Rệp sáp đẻ trứng thành ổ xếp chồng lên nhau. Khoảng 7 ngày sau rệp non nở sống trên kẻ lá , lột xác nhiều lần. Khí hậu nóng, ẩm thích hợp cho rệp phát triển. Rệp gây hại bằng cách hút nhựa làm đọt xoắn lại , lá vàng, cây mất dinh dưỡng. Rệp còn có khả năng truyền virus cho cây và chúng có thể phá hoại nhiều loại cây khác nhau (nhất là cây thiên tuế) Diệt rệp bằng các loại thuốc có hoạt chất như Methidathion, Cypermethrin…
Ngoài ra cũng còn có loại rệp sáp giả có hình dạng:
Rệp dính : Trên cây mai cũng thường thấy xuất hiện loại rệp dính, chúng sinh trưởng nhanh và bám đầy trên cành hoặc lá cây . loại rệp nầy nhỏ , có đường kính khoảng 1,5 mm có vỏ như hình mai rùa nhưng trơn lán. Bốp mạnh chúng bể ra bên trong chúng là lớp keo nhớt màu đỏ gạch cua. Rệp dính đeo bám hút nhựa cây làm cây mất dinh dưỡng , nếu mật độ qua nhiều có thể làm chết cây. Ta có thể diệt chúng bằng cách dùng nẹp tre để cạo chúng ra khỏi cây mai và cũng phải phun thuốc để diệt triệt để hơn. Có thể dùng cùng loại thuốc như rệp sáp
-Ong xén lá: Lọai ong nầy thường cắt lá non về ăn hoặc làm tổ , chúng có bộ phận cưa lá rất đẹp. Chỉ cần chúng có hiện diện thì một số lá sẽ bị cắt khuyết từng mãnh. Lọai ong nầy không hại lắm
B / Nấm mốc: -Nấm mốc ( vi khuẩn) : Đây là kẻ thù số một của Mai, Sâu rầy tấn công thì Mai có thể bị mất sức chỉ khi ta không để ý đến lúc bị quá nhiều thì mai mới bị chết nhưng nấm mốc là kẻ thù “dấu mặt” của mai, đến khi phát hiện Mai bị nhiễm khuẩn thì có thể là hơi muộn màng, nhiều khi xịt thuốc thì Mai chết luôn . Nấm mốc thường phát sinh nhiều trong những tháng mưa nhiều , nhất là những cây trồng nơi râm mát, ít thóang khí. Thường ta bón phân hữu cơ như bánh dầu rất dễ có nấm mốc. Bắt đầu là rong rêu bám trên cây, cành, sau một thời gian nấm mốc có chỗ ở và phát triển lan dần từ thân đến lá.
Nấm lá cũng là nguyên nhân của sự rụng lá sớm làm cho mai nở không đúng Tết. Nấm lá xuất hiện nhiều khi trời mưa dầm, ít nắng hay trời nóng mà có ẩm độ cao . Nấm lá có nhiều lọai như nấm hồng, rỉ sắt, thán thư, cháy lá…Nếu bệnh nhẹ cây bị mất sức, bệnh nặng và có cùng một lúc hai thứ bệnh trở lên cây có thể chết.
-Nấm hồng: Một lọai nấm rất nguy hiểm là nấm hồng (Corticium salmonicolor), chúng thường bám vào thân , cành nhất là những chỗ bị nứt nẻ, yếu ớt . Nấm xuất hiện nhiều vào thời điểm bắt đầu mưa , lúc đầu trên thân xuất hiện những vệt màu hơi vàng , sau đó lan ra thành những đóm màu hồng lớn hơn, chúng phát triển hết cả cành, ở những nơi nầy ta thấy do cây khô cứng hơn các nơi khác nên không dẫn nhựa được, cây hoặc nhánh sẽ khô dần rồi chết, nếu chưa chết thì tược non cũng không phát triển được. Để trị ta có thể dùng bàn chải cứng, chải sạch lớp mốc bám bên ngòai, bôi thuốc Bordeau (pha thuốc phần cuối) hoặc xịt các thuốc có hoạt chất : Hexaconazole, Carbedazim… vài lần như thế sẽ diệt được
. Nấm hồng phát triển mạnh vào mùa khô, nắng nhiều. Khi trời mưa thì chúng giảm dần. Ngoài việc xịt thuốc để phòng và trị nên kiểm tra thường xuyên vườn mai nhất là trong mùa khô và chú ý nhiều đến những cành có một vài lá có hiện tượng bạc trắng hoặc màu xanh nhạt hẳn trên lá , gân lá vẫn còn xanh. Đó là triệu chứng cho biết có khả năng nấm hồng chuẩn bị tấn công
- Bệnh cháy lá : Bắt đầu từ bìa lá rồi sau lan dần vào trong cuối cùng lá bị rụng, bệnh nầy làm cho cây bị mất sức và nếu nặng có thể cây bị chết. Cũng cần lưu ý rằng khi thấy mai bị cháy lá thì kiểm tra lại thật kỹ, xem có phải bị nấm, virus làm cháy lá không hay vì một nguyên nhân khác .
Nếu bệnh cháy lá do nấm Pestalotia funerea hoặc Deutereromycetes thì trên lá xuất hiện đầu tiên ở chóp và mép lá tạo thành vết nâu, lớn dần vào phiến lá, có khi chiếm hơn ½ lá , trên vết nâu có những chấm đen nhỏ là ổ của bào tử , bệnh nặng hơn lá chuyễn sang màu vàng rồi rụng. Bệnh xuất hiện nhiều ở mùa thu, cây có nhiều lá già , cây sinh trưởng chậm nhất là cây thiếu phân bón hoặc mất cân đối giữa N,P,K
Phòng trị bệnh:-Phun thuốc định kỳ loại có góc đồng, Haxaconazole… và phân bón lá NPK cho cây
-Ngắt bỏ những lá có màu vàng nhạt hoặc trắng bạc
-Bón phân đầy đủ nhất là cung cấp các vi lương cần thiết cho cây.
- Bệnh thán thư: Xuất hiện nhiều ở lá non vào những tháng có mưa nhiều , Nhất là những ngày trời nóng ẩm cao , lúc đầu là những đóm nhỏ màu nâu trên lá ( thường thấy ở giữa lá hơn) rồi lớn dần , chỗ bị thán thư lá cong lên rồi rụng lá, bệnh lan rất nhanh làm cho cây bị mất sức
- Bệnh rĩ sắt : là một bệnh gây hại cho lá cây nhất là ở mùa mưa. Lá cây dễ bị bệnh nhất ở giai đoạn trưởng thành trở đi, lúc đầu trên lá xuất hiện những chấm nhỏ màu nâu và lớn dần có đường kích dưới 2 mm, thường bệnh xuất hiện trên phiến lá ít khi ở ngoài bìa lá vì vết có màu như rỉ sắt nên được đặt tên là bệnh rỉ sắt. Vết rỉ sắt cà hai mặt của lá , xung quanh vết bao giờ cũng có một quần màu vàng.. Bệnh không được chữa thì làm cho lá mai mất dần màu xanh là ảnh hưởng đến quá trình tổng hợp của cây, mai sẽ mất sức, cây trỡ nên yếu ớt.. Để phòng bệnh nầy nên:
-Không đặt các chậu mai quá gần nhau. Tỉa bớt các cành quá dày đặt để tạo thông thoáng trong tán cây.
-Không để vườn mai bị đọng nước qua lâu (nước mưa phải thoát hết sau khi mưa .
- Vào mùa mưa, nhất là từ tháng 7 âl nên kiểm tra thường xuyên vườn mai, nếu thấu bệnh xuất hiện phải phun thuốc trị bệnh ngay.
-Có thể phun các loại thuốc có các hoạt chất như :Hexaconaaole, Mancozeb,Dinicozole , Epoxiconazole… ...
- Có thể phun thuốc định kỳ từ 7 đến 10 ngày một lần.
-Tuyến trùng hại rễ mai:
Tuyến trung có tên Meloidoigyne sp là loại sinh vật có kích thước rất nhỏ, vào khoảng 0,5 mm sống trong đất, chúng đục lỗ chui vào rễ chích hút chất dinh dưỡng của mai, những nơi bị tuyến trùng chít tạo thànhbướu rễ. Các rễ có bứu sẽ phát triển rất yếu. Triệu chứng thể hiện trên là là: phiến là vàng và nhỏ hơn bình thường, nhổ rễ lên ta thấy có những nốt tròn trên rễ (bướu). Cây sẽ phát triển kém và nặng hơn có thể chết.
Để phòng trị tuyến trùng ta cần:
-Ta tăng cườngbón phân hữu cơ cho cây , vì trong phân hữu cơ có nhiều vi khuẩn và nấm ký sinh có thể tiêu diệt tuyến trùng.
- Những cây bị chết do tuyến trùng phải nhổ bỏ, mang ra khỏi khu vực vườn đốt bỏ.
- Phun thuốc có hoạt chất:Cytokinin, Chitosan …
- Tưới quanh gốc cây 2 lần vào đầu và cuối mùa mưa hoặc tưới vào lổ trước khi trồng mai với thuốc Oncol 20EC pha 50 ml/10 lít nước
- Dùng cây cúc sau khi ra hoa bâm nhỏ chôn quanh gốc mai cũng có thể trị được tuyến trùng.
-Rêu xanh - Mốc đồng tiền:
Bẹânh thường xuất hiện trong giai đoạn mưa dầm (tháng 7-8 âl) cây bị ướt đẫm , trời u ám một số rong rêu phát triên trên thân cây và cả những cành nhỏ bị lá che khuất. Lớp rêu xanh phát triển bao quanh cây và choáng đầy vỏ cây. Đây là loại ký sinh không tác hại lớn như các loại bệnh khác nhưng nếu lớp rêu qua dày đặt thì thân cây khó trao đổi chất cũng làm ảnh hưởng cho việc tăng trưởng của cây và lớp rêu xanh nầy cũng có thể là môi trường giúp các loại bệnh khác phát triển cụ thể là mốc đồng tiền. Mốc đồng tiền khi phát triển lúc đầu thì chỉ bám nhẹ ở mặt ngoài vỏ cây trên nền của rêu xanh., chỉ cần dùng que cạo nhẹ thì có thể nó sẽ tróc hết. Nêu thời gian phát triển dài thi lớp mốc ăn sâu vào vỏ cây. Để phòng và trị các loại nầy ta phải:
-Tạo thông thoáng cho vườn mai bằng cách đặt các chậu mai không gần nhau quá, tỉa bớt các cành quá rậm rạp.
- Dùng que cạo lớp mốc đồng tiền cho sạch rồi phun thuốc có gốc đồng hoặc pha CuSO4 để tiêu diệt rêu xanh và mầm mốc đồng tiền
Ngòai ra ta còn thấy trên lá mai có những lớp mốc xám, hay vàng phát triển nhất là trong mùa mưa. Các lọai bệnh nấm lá có thể xịt thuốc diệt nấm có hoạt chất như : Hexaconazole, Copper Oxychlodride…
D/ Bệnh do người trồng: Ngoài việc lá bị cháy do vi khuẩn ra cũng còn một số nguyên nhân khác làm cho cây bị cháy lá:
- Quá cưng cây mai nên phun thuốc trừ sâu, trừ nấm quá liều lượng hoặc phun liên tiếp với thời gian quá gần.
- Bón phân (nhất là phân hoá học) đậm quá hoặc bón phân trong giai đoạn quá nắng nóng (ở miền Nam vào khoảng tháng 2,tháng 3) cũng có thể làm cho cây bị cháy lá.
Một số cây có bệnh về sinh lý như èo uột, lá bị nhỏ, một ít lá bị vàng, đọt non mới ra lại bị héo….Khi gặp những trường hợp nầy cần xem lại:
- Lỗ thoát nước có thể bị bít hoàn toàn hay một phần làm thúi một số rễ cây không phát triển được.
- Đất trồng lâu ngày bị đóng cứng lại cản trở rễ cây hô hấp.ngoài ra khi đất bị nén cứng bám chặt vào rễ cây, khi đất chuyển trạng thái từ khô qua ướt hay ngược lại khối đất nở ra hoặc co lại làm một số lông hút bị hư đi, cây không hấp thụ đủ chất.
- Tưới không đủ nước cho cây
-Tưới nước liên tục, làm rễ luôn bị ẩm ướr. Việc nầy kéo dài nhiều ngày làm một số rễ bị hư đi , Cây sống trên đống thức ăn mà không ăn được, Ta nên kiểm tra lại …. Nếu không có các lý do trên thì xem lại nước tưới có bị nhiễm phèn, mặn không ? . Nếu có phải thay nước tưới ngay . Mai phát triển bất bình thường phải tìm nguyên nhân nhanh để phòng trị, chậm quá mai có thể bị yếu sức còn nặng hơn có thể chết hoặc không chết thì hồi phục rất lâu,
II / THUỐC BAO VỆ THỰC VẬT VỚI MAI: Thuốc điều trị bệnh cho mai được gọi chung là thuốc bảo vệ thưc vật (BVTV), thực sự nó không phải là thuốc mà là một lọai hóa chất có tác dụng tiêu diệt côn trùng, tiêu diệt mầm bệnh của mai. Khi sử dụng thuốc BVTV cần chú ý:
Sử dụng liều lượng thích hợp : Liều lượng có ghi rõ trong nhãn, cùng lọai thuốc đó, nếu trị bệnh nầy thì pha loãng hơn, trị bệnh khác thì pha đậm đặc hơn. Pha không đúng liều lượng thì không những không diệt được bệnh mà còn làm cho bệnh “lờn” thuốc. Pha quá liều thì bệnh không hết mà cây bị chết hoặc bị mất sức do nhiễm độc ..
a/ Khi sử dụng thuốc BVTV cần chú ý đến vấn đề gì? Thuốc BVTV hiện nay rất đa dạng . Danh mục thuốc BVTV được ban hành năm 2008 theo Quyết định số:49/2008/QĐ-BNN ngày 27 tháng 3 năm 2008 thì thuốc trừ sâu có đến 292 hoạt chất với 959 tên thương phẩm, thuốc trừ bệnh có đến 221 hoạt chất và 654 tên thương phẩm , thuốc kích thích có 44 hoạt chất với 102 tên thương phẩm . Tất cả có1983. tên thương phẩm (gồm 696 hoạt chất) Danh mục nhiều đến như thế thì rất khó để chọn lựa và cũng rất khó khi ta muốn chọn loại thuốc nầy để sử dụng thì cửa hàng lại bán loại thuốc kia Sử dụng thuốc cần chú ý đến hóa chất chính (common name - họat chất là chất chính gây độc với dịch hại) của thuốc chứ đừng đặt nặng quá tên thuốc (trade name) vì mỗi hãng bào chế đều có thể lấy những tên thương mại khác nhau. Nếu ta không để ý đến họat chất thì có thể ta dùng nhiều lọai nhưng cũng là một lọai , việc nầy sẽ dẫn tới bệnh lờn thuốc. Để tránh việc lờn thuốc ta không nên chỉ dùng một lọai có cùng họat chất trong một thời gian dài. Cũng cần nói thêm là trong thuốc trị bệnh có họat chất là chính nhưng kèm theo họat chất đó là “chất phụ gia” cũng có một giá trị nhất định, chất phụ gia nầy là bí mật của hãng bào chế , nó là chất xúc tác làm tăng hiệu quả của thuốc BVTV(chất phụ gia phun trên luá khác với chất phụ gia phun trên cây mai, cà phê…). Chỉ có xài rồi mới biết được thuốc BVTV của hãng nào tốt hơn hãng nào.
Thí dụ: Với hoạt chất Abamectin thì có đến 71 thương hiệu khác nhau mà mỗi thương hiệu lại có từ 1 đến 4 loại (phần đuôi của tên như EC,,WP.WG…cho biết thuốc định dạng thế nào như nhũ dầu, bột tan, huyền phù…), Hoạt chất Abemectin kết hợp với hoạt chất khác cũng có đến 53 thương hiệu khác nhau.
Xin cung cấp cho các bạn một số hoạt chất thường dùng ,phần trong dấu () là các hiệu thuốc tham khảo vì có thể nơi các bạn mua không có các hiệu thuốc đó( không quảng cáo cho hiệu thuốc nào cả):
@/ Họat chất trị bệnh nấm lá:
- Copper Oxychloride (Coc 85WP, Vidoc..)
- Mancozeb (Dithane M45,Penncozeb 80WP,
- Copper Oxychloride 39%+Mancozeb 30% (Coc-Man)
-Các hoạt chất khác:
-Hexaconazole (Anvil 5SC, Calihex 5SC,Tungvil 5SC…)
-Benomyl 25%+ Copper Oxychloride 25% (Vicben C 50BTN)
-Carbendazim (Carbenzim,Bavistin, Arin )
-Diniconazole (Niccozole 25SC, Dara-Win 12.5 WP,Sumi – Eight 12.5…)
- Expoxiconazole (Opus 75 EC, Cayper ..)
Họat chất trị côn trùng chích , hút (nhện đỏ, bọ trỉ, bọ xít…)
@ Hoạt chất trị bọ trĩ :Imidacloprid (Confidor , Admide, Amitox, Amico Canon , Jiami…),
@ Hoạt chất trị sâu rầy:Dimethoate (Bi 58,Canthoate, Binh 58,Tigithion,Nugor …) , Cypermethrin (Sherpa, Cyperan, Shertox…), Thiamethoxan (Actara, Alfaza…)
@ Hoạt chất trị sâu rầy, bọ trĩ, nhện đỏ : Methomyl (Lannate, Confilex –loại độc cao, cần hạn chế sử dụng ) Fenpyroxinate , Pirodoben…
@/ Họat chất trị sâu, rầy, nhện đỏ, bọ trĩ : Abamectin (Vibamec,Aremec,Azimex,Bamectin…)
@/ Họat chất trị lọai rệp sáp: Methidathion ( Suppracide ,Suprathion)
@ Hoạt chất trị tuyến trùng : Cytokinin (Sincocin 0.56SL)Chitosan (Stop 5DD,15WP )
Lưu ý : Nhiều thuốc BVTV không những chỉ có một hoạt chất mà có thể kết hợp từ hai, ba hoạt chất cho một tên thuốc.
Thuốc BVTV có 2 nhóm một có nguồn gốc hoá chất và một có nguồn góc vi sinh. Thuốc có nguồn góc hoá chất thông thường rất độc cho môi trường, ta chỉ nên sử dụng các chất nằm trong danh mục cho phép sử dụng của Cục trồng trọt mà thôi, vì những chất nầy sau một thời gian sử dụng từ 5 đến 15 ngày thì phân hủy hết, những loại bị cấm thì không bị phân hủy hoặc tồn tại trong môi trường rất lâu làm ảnh hưởng đến sức khoẻ công đồng. Thuốc có nguồn góc hóa chất thì khi tiêu diệt đối tượng cần diệt thì nó diệt luôn những con thiên địch làm mất cân bằng sinh thái.
Loại thứ hai có nguồn gốc vi sinh thân thiện với môi trường hơn, nó có thể là chất sinh ra một loại sinh vật nào đó có khả năng ăn thịt các loại rệp, nhện, sâu rầy nhưng không hại cây, có khả năng là là loại vi khuẩn sống ký sinh trong cơ thể của các loại côn trùng làm cho chúng chết hoặc mất khả năng phá hoại….. , nó giết lọc lựa từng nhóm đối tượng và sự phân huỷ chúng nhanh hơn rất nhiều so với thuốc có nguồn góc hoá chất, nếu không phân hủy thì nó cũng không ảnh hưởng đến môi trường . Nếu có điều kiện chúng ta sẽ trở lại vấn đề nầy.
Quy ước về tính độc của thuốc: Theo tổ chức WHO thí tính độc của thuốc được quy ước như sau:
-Vạch màu đỏ là thuốc rất độc
-Vạch màu vàng là thuốc độc trung bình
-Vạch màu xanh nước biển là thuốc ít độc
-Hình “đầu lâu có gạch chéo” là rất nguy hiểm , có thể chết người
Khi sử dụng nên theo các nguyên tắc:
Đúng loại thuốc và đúng bệnh : Mỗi loại thuốc có tác dụng với một loại sâu bệnh nào đó , nên khi mua phải xem kỹ loại hoạt chất của thuốc ấy có đúng với bệnh của cây không. . Có nhiều loại thuốc có thể trị được nhiều loại sâu bệnh khác nhau (phổ rộng)
Đúng cách : Phải sử dụng đúng cách theo hướng dẫn của nhà sản xuất , có loại phải pha nước phun lên cây, có loại phải chôn xuống đất….. nếu làm sai thì không tác dụng hoăïc tác dụng không cao.
Đúng liều lượng : Điều nầy rất quan trọng, với liều lượng khác nhau thì thuốc trị được các loại bệnh khác nhau cũng như các loại cây khác nhau , pha đậm quá có thể làm ảnh hưởng đến phát triển hoặc chết cây, pha lợt qua không giết được sâu bệnh mà còn làm cho sâu, rầy,vi khuẩn lờn thuốc, vì thế khi pha thuốc , nếu dùng ít phải sử dụng ống tiêm (xy lanh) để lường thuốc thì tốt nhất
Đúng thời gian: Phải phun thuốc trên cây khi trời mát (sáng sớm hay chiều tối), phải dự kiến khi phun thuốc thì trời có mưa không (ít nhất phải cách từ 2 đến 3 giờ để có đủ thời gian thuốc tác dụng). Ngoài ra nên để ý hạn sử dụng của thuốc
Nguyên tắc bảo quản thuốc: - Chỉ mua khi cần sử dụng – không để dành quá lâu vì thuốc có thể có hiện tượng thăng hoa làm ô nhiễm môi trường . Khi sử dụng xong thuốc còn lại phải bảo quản thích hợp theo hướng dẫn.
- Thuốc phải để nơi khô ráo, tránh ánh nắng trực tiếp. Thuốc phải để xa khu vực chứa thực phẫm, chăn nuôi.
- Thuốc phải có nhãn hiệu rõ ràng, phải xếp riêng các loại thuốc , để tránh nhầm lẫn khi sử dụng (thuốc trừ cỏ phải để riêng ).
- Nêú dung môi pha thuốc là xăng, dầu thì thuốc có thể cháy được. Tránh phun thuốc gần ngọn lữa.
- Phải chuẩn bị: Xà phòng, nước sạch, găng tay và cách cấp cứu khi bị nhiễm độc.
b/ Phòng sâu bệnh như thế nào?:
Trong việc phòng bệnh cho cây việc trước tiên là phải vệ sinh tốt vườn cây. Vườn trồng cây phải thoáng và đừng qua ẩm thấp. Cây phải tỉa bớt cành đừng để quá rậm dễ làm mồi cho sâu bệnh. Khi phát hiện một một cành cây nào xuất hiện nấm mốc, sâu bệnh phải làm vệ sinh ngay như cắt cành đó đem đốt hoặc ra khỏi khá xa khu vườn của mình. Xit thuốc ngừa loại bệnh đó nếu nhận thấy khả năng lây lan của sâu bệnh. Ta cũng biết rằng một thân thể yếu đuối thì rất dễ làm mồi cho bệnh tật vì thế ngoài việc ngừa và trị bệnh ta cần phải bón phân, tưới nước như phần trên đã trình bày.
c/ Phun thuốc thế nào cho có kết quả: Nhiều người có thói quen chỉ phun thuốc bên trên cây như thế sẽ không diệt trừ hết sâu, rầy hay mầm bệnh, vì phun như thế một số sâu , rầy ẩn nấp dươi dạ lá, nách nhánh không bị thuốc tiếp xúc nên không chết được. Muốn phun thuốc có hiệu quả thì phải phun như sau:
-Lúc nào người phun phải đứng trên gió.Người phun thuốc phải có bảo hộ lao động (ở nhà có thể mặc áo mưa khi phun thuốc) và nếu thuốc bị bám trên cơ thể phải tắm gội bằng xà phòng.
-Vặn béc phun để thuốc ra khỏi béc dưới dạng sương (hạt nhỏ)
-Cần phun thường được làm cong, nghiêng theo chiều miệng béc lên trên , đặt béc phía dưới phun lên, luồn béc vào các nhánh phun lên thế nào bảo đảm 90% cây có thuốc phun thấm đều bên dưới dạ lá , nhánh cây. Sau đó phun đều lên trên khắp cả cây thì được.
-Thời gian nào tốt nhất để phun thuốc:
Buổi chiều tối khoảng 17 giờ trời vừa mát thì phun thuốc tốt nhất với điều kiện là tối hôm đó trời không mưa. Ta biết các lọai côn trùng, sâu rầy thường hoạt động nhiều về ban đêm nên phun thuốc vào chiều tối và phun gần toàn diện như trên thì đạt yêu cầu. Ta cũng có thể phun thuốc vào sáng sớm (trước 6 g ) cũng được nhưng tác dụng không bằng phun vào chiều tối
Xin chú ý rằng: - Cách tốt nhất để bảo vệ cho môi trường là chỉ sử dụng thuốc BVTV khi rất cần thiết, chẳng đặng đừng mà thôi, không nên quá lạm dụng.
- Hiện nay một số thuốc bảo vệ thực vật có nguồn gốc dược thảo, vi sinh rất có tác dụng tốt với cây và đặc biệt là tốt với môi trường sống của con người . Các nước tiên tiến có công nghệ vi sinh rất phổ biến, các vườn cây được khuyến khích sử dụng Còn ở nước ta chưa được phổ biến lắm, nên hàng ngày phải sử dụng các loại “rác” của nước ngoài, chưa kể đến các hoá chất độc hại không rõ nguồn gốc cũng được nhập lén từ Trung Quốc về để sử dụng
- Các loại thuốc BVTV nếu là hoá chất rất độc, có thể ta không nhận thấy nó độc trong lúc đang sử dụng, vì chất độc không tác dụng vào cơ thể ta mỗi lần không bao nhiêu nhưng nếu tích lũy hàng trăm lần hay hơn thế thì tới mức độ nào đó thì “lượng biến thành chất” ngay. Trong thuốc BVTV có thứ cực độc, có thứ ít độc hơn , có thứ phân hủy hoàn toàn trong vài tuần, có thứ thì tồn tại lâu dài hoặc không phân hủy được, vì thế khi sử dụng các bạn cần tham khảo danh mục các thuốc không được sử dụng của Cục BVTV (monitor, metyl parathion, DDT… là những thuốc thông dụng trước đây nay đã cấm sử dụng). : Hiện nay chưa có nghiên cứu cụ thể nào đến sự tác hại của thuốc BVTV với người sử dụng nhưng đã có hiện tượng người tiếp xúc thường với thuốc BVTV có sức khỏe không tốt, có người bị bệnh mãn tính và cả ung thư nữa Như trên đã trình bày vì thói quen sử dụng thuốc bừa bãi nên ngày nay các sâu bệnh đã lờn thuốc nên mỗi ngày phải sử dụng liều lượng mỗi lớn hơn, phải thay đổi liên tục các hoạt chất trong thuốc nên bây giờ nếu bảo không nên sử dụng thuốc BVTV thì không thể được nữa Có nhà khoa học khuyên là khi cây nào phát bệnh thì trị riêng cho cây đó không nên quá kỹ lưỡng mà phun xịt hết cả vườn. Đây là một ý kiến ta cần tham khảo.
Các bạn thử dùng các thuốc BVTV dạng vi sinh hoặc áp dụng cách trị bệnh cho cây của Ông bà ta trước đây xem sao!
Khi trồng mai nếu bị sâu bệnh thì cũng có cách chữa như:
-Khi phát hiện bệnh chỗ nào trên cây thì cắt bỏ ngay chỗ đó (mang cành cây bệnh đi xa để tránh lây lan).
-Dùng hột trái bình bát xay nhuyễn, ép lấy nước để phun xịt trị sâu rầy
-Dùng nước trong tẩu thuốc lào hoặc ngâm các tro và đầu mẫu thuốc lá để xịt lên cây có bệnh
Hoặc dùng các loại thuốc không độc như:
-Pha thuốc Bordeau (1:1:100) bằng cách dùng 1 phần Sulfat Đồng, 1 phần vôi và 100 phần nước (có thể pha lõang hơn khi bệnh ít).Có công thức khác là dùng 6 g sulphat đồng với 1,5 g vôi sống pha trong 1 lít nước. Cần pha riêng CuSO4 và Vôi, sau đó pha lại và sử dụng ngay. Vì Sulfat Đồng có thể tác dụng với kim lọai nên bình xịt cần sử dụng béc nhựa , nếu không có ta dùng bình có béc kim lọai nhưng phải sử dụng nhanh và rửa sạch ngay sau khi dùng. Thuốc nầy dùng để trị các bệnh nấm lá , nấm trên cây cho mai, nó không độc với con người và sinh vật, sử dụng rất tốt.
-Dùng 225g lưu huỳnh pha với 112g vôi sống trong 1 lít nước để trị bệnh sau rầy…
Hiện tượng sâu, bệnh là hiện tượng rất phổ biến, ai trồng hoa kiểng cũng đều biết. Khi viết bài nầy tôi dựa vào kinh nghiệm trồng mai của mình và có tham khảo một số tài liệu về sâu bệnh của nhiều tác giả hoặc các tài liệu trên mạng , nên khi đọc chắc các bạn sẽ thấy có vài chỗ hơi giống ở đâu đó , vì khi viết không thể sáng tạo tuỳ tiện được . Với sự yêu thích cây mai , với kinh nghiệm trồng mai của mình , chắc có cái đúng, có cái chưa đúng, nhưng tôi cũng mạnh dạn ghi lại tài liệu nầy để các bạn tham khảo và cho ý kiến. Cũng rất mong các bạn cùng sinh hoạt trong CLB hoa mai nầy cùng đóng góp bổ sung ý kiến cho sáng tỏ hơn nhất là các bạn giúp một số hình ảnh về sâu bệnh cho mọi người tham khảo. Xin cám ơn các bạn nhiều.
........................
Chia sẻ từ: http://new.dalatrose.com/
